وبلاگ حقوق کیفری
» مجازات تخریب محیط زیست
تخریب محیط زیست چیست؟
تخریب محیط زیست به فعالیتهایی اشاره دارد که منجر به آسیب و خرابی برای محیط زیست میشوند، از جمله از بین بردن جنگلها، آلودگی هوا و آب، از بین بردن زیستگاههای طبیعی حیوانات و گیاهان، و استفاده بیرویه از منابع طبیعی مانند آب و خاک. این فعالیتها باعث کاهش تنوع زیستی، تغییرات اقلیمی، و تهدید به استقرار و پایداری زندگی روی کره زمین میشود.
همچنین تخریب محیط زیست شامل فعالیتهایی مانند تخریب جنگلها برای استفاده از چوب، کشاورزی و ساخت و ساز، تخریب زیستگاههای طبیعی حیوانات به دلیل توسعه شهری و صنعتی، آلودگی هوا از طریق انتشار غلظتهای بالایی از مواد آلاینده از منابع مختلف مانند صنایع و وسایل نقلیه، آلودگی آب به دلیل دفع زبالهها و مصرف بیرویه منابع طبیعی مانند آب و خاک بدون رعایت حفاظت و مدیریت مناسب. این فعالیتها باعث کاهش تنوع زیستی، از بین رفتن گونههای حیوانی و گیاهی، تغییرات اقلیمی ناشی از افزایش گازهای گلخانهای، و تأثیرات مخرب بر سلامت انسان و سایر موجودات میشوند.
تخریب محیط زیست عواقب گستردهای برای اکوسیستمها و جوامع دارد. این عواقب شامل از بین رفتن زیستگاههای طبیعی حیوانات و گیاهان که برای حفظ تنوع زیستی بسیار اساسی هستند، کاهش منابع طبیعی مانند آب شیرین و خاک حاصلخیز، و افزایش خطرات مربوط به آلودگی هوا و آب می شود. علاوه بر این، تخریب محیط زیست باعث افزایش بحرانهای طبیعی مانند سیل، خشکسالی، و فقر منابع طبیعی میشود، که منجر به تلفات اقتصادی و اجتماعی جدی میگردد. در نهایت، تخریب محیط زیست تهدیدی جدی برای پایداری زندگی بر روی کره زمین به شمار میرود و نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ برای حفظ و مدیریت پایدار منابع طبیعی است.
قواعد سازمان های بین المللی در خصوص تخریب محیط زیست چیست؟
سازمانهای بینالمللی، از جمله سازمان ملل متحد (UN) و سازمان محیط زیست (UNEP)، به منظور مقابله با تخریب محیط زیست، قوانین و استانداردهایی را تدوین و اجرا میکنند. این قوانین و استانداردها شامل موارد زیر میشوند:
توافقات بینالمللی: امضای توافقاتی مانند توافقنامههای محیط زیستی مثل توافقنامههای تغییرات آب و هوا، حفاظت از گونههای در معرض خطر، و حفاظت از مناطق حساس زیستی.
مطلب مرتبط
وکیل تسخیری چه کسی است؟استانداردها و راهنماییها: تدوین استانداردها و راهنماییها برای مدیریت محیط زیست و کاهش آلایندهها، همچنین ایجاد روشهای بهینه برای استفاده از منابع طبیعی.
تشویق به همکاری بینالمللی: ترویج همکاری بینالمللی بین دولتها، سازمانها، و انجمنهای غیردولتی به منظور پیشگیری از تخریب محیط زیست و حفظ آن.
ایجاد مکانیسمهای نظارت و اجرا: تشکیل سازمانها و مکانیسمهایی برای نظارت بر اجرای قوانین محیط زیستی و ایجاد تحریمها برای کسانی که این قوانین را نقض میکنند.
این اقدامات و استراتژیها به منظور حفظ و مدیریت پایدار منابع طبیعی و کاهش تخریب محیط زیست در سطح بینالمللی اتخاذ میشود.
حمایت از محیط زیست در قانون ایران:
در ایران در خصوص توجه به محیط زیست قوانین مختلفی وجود دارد و برای متخلفان و خاطیان نیز مجازات نیز تعیین شده است.
اصل 50 قانون اساسی می گوید:«در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی میشود؛ از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.»
به علاوه ماده 688 قانون مجازات اسلامی نیز به آلودگی محیط زیست و منابع آبی و خاکی اشاره کرده است. این ماده بیان می کند :«هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی ومواد زاید، ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها، زباله در خیابانها و کشتار غیرمجاز دام، استفاده غیرمجاز فاضلاب خام یا پس آب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع مباشد ومرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشندبه حبس تایک سال محکوم خواهندشد.
تبصره ۱ - تشخیص اینکه اقدام مزبور تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی محیط زیست شناخته می شود و نیز غیر مجاز بودن کشتار دام و دفع فضولات دامی و همچنین اعلام جرم مذکور حسب مورد بر عهده وزارت بهداشت. درمان و آموزش پزشکی. سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی خواهد بود. اصلاحی مطابق قانون اصلاح تبصره (1) ماده (688) قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375
تبصره ۲ - منظور از آلودگی محیط زیست عبارتست از پخش یاآمیختن مواد خارجی به آب یا هوا یا خاک یا زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی. شیمیایی یا بیولوژیک آن را بطوری که به حال انسان یا سایرموجودات زنده یاگیاهان یا آثار یا ابنیه مضرباشدتغییردهد.»
همچنین مطابق با قانون حفاظت بهسازی و محیط زیست، اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم کند، ممنوع است و اگر آلودگی محیط زیست به صورت عمدی رخ دهد، قانونگذار برای مجرم مجازات تا یک سال حبس را در نظر گرفته است که با توجه به نوع جرم، اعمال و اجرا خواهد شد.
همچنین بر اساس قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع با متخلفان و مجرمانی که به محیط زیست در معنای کلی آن خسارت وارد کنند به طور جدی برخورد خواهد شد.
در ماده 42 و 43 قانون مذکور، بریدن ، ریشهکن کردن و سوزانیدن نهال و درخت و تهیه چوب و هیزم و ذغال از منابع ملی و تودههای جنگلی ممنوع است.
ماده ۴۲ـ تهیه چوب و هیزم و ذغال و بریدن و ریشهکن کردن درختان و نهالها درمنابع ملی شده و متعلق به دولت و همچنین در تودههای جنگلیبدون موافقت کتبیسازمان جنگلبانی ممنوع است این قبیل فرآوردهها به نفع سازمان جنگلبانی ضبط میشودو متخلف به پرداخت جریمه از یکصد تایک هزار ریال نسبت به هر درخت یا هر متر مکعب هیزم یا ذغال و به حبس تأدیبی تا شش ماه محکوم خواهد شد.
ماده ۴۳ـ بریدن و ریشهکن کردن بوتهها و خارها و درختچههای بیابانی و کویری وکوهستانی در مناطق کویری و بیابانی ممنوع است متخلف بهحبس تکدیری تا ده روز یا پرداخت غرامت تا ۲۰۱ ریال محکوم و در صورت تکرار به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره - انجام عملیات مذکور در ماده بالا در صورتی که به منظور زراعت یا درختکاری و ایجاد بادشکن یا مرتع مشجر یا غیر مشجر و همچنین بهمنظور تأمین حوائج دیگر اهالی باشد یا اجازه سازمان جنگلبانی و طبق شرایطی که از طرف سازمان مزبور تعیین میشود مجاز است.
یکی از مهمترین موادی که در ارتباط با آتش زدن عمدی جنگلها میتوان به آن استناد کرد ماده ۴۵ تا ۴۷ قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع است که مجازات سنگینی را برای مرتکبین این جرم تعیین کرده است.
ماده ۴۵ ـ آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه ونظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است در صورتی که در نتیجه بیمبالاتی حریق در جنگل ایجاد شود مرتکب به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
ماده ۴۶ ـ هر کس مبادرت به کت زدن یا روشن کردن آتش در تنه درخت جنگلی نماید به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال و برای هر درخت که کت یا پیزده و یا در آن آتش روشن کرده باشد به پرداخت جریمه نقدی از یکصد ریال تا یک هزار ریال محکوم خواهدشد.
ماده ۴۷ - هر کس در جنگل عمداً آتشسوزی ایجاد نماید به حبس مجرد از سه تا ده سال محکوم خواهد شد در صورتی که مرتکب مامور جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکورمحکوم میشود.
تبصره - در موقع آتشسوزی در جنگلها کلیه مأمورین دولتی اعم از لشکری و کشوری وشهرداریها که در نزدیکی آن محل باشند در مقابل تقاضای مامورین جنگلبانی یا ژاندارمری یا بخشداری موظفند با کلیه وسایل ممکنه دولتی و شهرداری که در اختیار دارند در آتش نشانی کمک نمایند. مامورین کشوری و شهرداری که در ایفای این وظیفه مسامحه و قصور نمایند بر حسب مورد طبق مقررات مواد ۵۸ و ۵۹ قانون استخدام کشوری مجازات میشوند. در مورد مأمورین لشکری تعقیب و مجازات آنان طبق مقررات و قوانین نظامی خواهد بود.
