وبلاگ حقوق کیفری
» آیا مجازات هر سرقتی قطع دست است؟
سرقت و مجازات آن :
سرقت به معنای ربودن مال متعلق به غیر است و به دو نوع حدی و تعزیری تقسیم می شود. البته قبل از اینکه مجازاتی بر سارق اعمال شود باید بررسی گردد که او شرایط عام مسئولیت کیفری همچون عقل، بلوغ و.... را دارد یا خیر.
مجازات سرقت بر حسب اینکه حدی است یا تعزیری متفاوت می باشد؛ توضیح آن که مجازات قطع دست که بسیاری از ما، آن را به عنوان مجازات سرقت می‌شناسیم، صرفاً در خصوص سرقت حدی کاربرد دارد و برای اینکه سرقتی حدی محسوب شود باید ۱۶ شرط وجود داشته باشد؛ یعنی اگر از بین این ۱۶ شرط حتی یک شرط هم وجود نداشته باشد سرقت حدی نیست و تعزیری به حساب می آید.
در ادامه به توضیح شرایط سرقت حدی می پردازیم:
ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی از شرایط سرقت حدی صحبت کرده است و می گوید:
سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است:
مطلب مرتبط
وکیل تسخیری چه کسی است؟الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد.
ب- مال مسروق در حرز باشد.[ حرز عبارت از مکان متناسبی است که مال عرفاً در آن از دستبرد محفوظ می ماند.]
پ- سارق هتک حرز کند.
ت- سارق مال را از حرز خارج کند.
ث- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند.
ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت، سارق را نبخشد.
ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت، تحت ید مالک قرار نگیرد.
ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.
علاوه بر شرایط بالا، سرقت حدی دو شرط دیگر نیز دارد:
- حرز و مکان نگهداری مال غصبی نباشد.
- سارق قبل از اثبات جرم توبه نکرده باشد.
بنابراین با جمع این ۱۶ شرط، سرقت حدی محسوب شده و سارق به مجازات مقرر در ماده ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی محکوم می گردد. این ماده بیان می کند که:
حد سرقت به شرح زیر است:
الف- در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.
ب- در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
پ- در مرتبه سوم، حبس ابد است.
ت- در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.
تبصره ۱- هرگاه سارق، فاقد عضو متعلق قطع باشد، حسب مورد مشمول یکی از سرقت های تعزیری می‌شود.
تبصره ۲- درمورد بند(پ) این ماده و سایر حبس‌هایی که مشمول عنوان تعزیر نیست هرگاه مرتکب حین اجرای مجازات توبه نماید و مقام رهبری آزادی او را مصلحت بداند با عفو ایشان از حبس آزاد می‌شود. همچنین مقام رهبری می‌تواند مجازات او را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل نماید.
پس اگر شروط بالا وجود داشته باشد سارق در مرتبه اول به مجازات قطع چهار انگشت دست راست محکوم می شود و اگر شرایط بالا وجود نداشته باشد، مجازات سرقت تعزیری بر سارق اعمال می گردد. این مجازات ها نیز بر حسب کیفیت و نحوه انجام سرقت متفاوت است و مواد ۶۵۱ تا ۶۶۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به توضیح آن ها می پردازد.
بر اساس این مواد، سرقت های تعزیری شامل موارد زیر است:
- سرقت مقرون به آزار یا مسلحانه
- سرقت مسلحانه در شب
- سرقت مقرون به پنج شرط مشدده « سرقت در شب باشد، سارقین دو نفر یا بیشتر باشند، یک یا چند نفر از آنها سلاح ظاهر یا مخفی داشته باشند، از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته و یا کلید ساختگی به کار ببرند، در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.»
- سرقت در مناطق سیل یا زلزله زده یا جنگی یا آتش سوزی یا در محل تصادفات رانندگی
- راهزنی و سرقت از راه ها و خیابان ها و ...
بنابراین اگر کسی سرقتی انجام دهد و دارای ۱۶ شرط سرقت حدی باشد مجازات های ماده ۲۷۸ بر او اعمال می‌شود و اگر شرایط سرقت حدی را نداشته باشد، سرقت تعزیری به حساب می آید و سارق به مجازات هایی همچون حبس و شلاق محکوم می گردد.
